Schrijver/scenarist

In de loop van de jaren heb ik veel verschillende boeken geschreven: van essays tot reisgidsen, van bomenboeken tot schrijfboeken voor de Schrijversbibliotheek van Atlas-Contact. De meeste boeken zijn nog verkrijgbaar, onder andere bij bol.com. Daarnaast schrijf ik ook regelmatig scenario’s, meestal voor documentaires. Hieronder een overzicht.

In november 2022 verscheen Koos Scholma – Schetsen van een veranderd Groninger landschap. Een boek waar ik met twee anderen, vier jaar aan heb gewerkt. De prachtige schetsen (1912-­2007) van Scholma geven ons een blik op de subtiele maar belangrijke veranderingen van het Groninger landschap. Omdat hij een precies en nauwgezet tekenaar was, kun je gebouwen, plekken en landschap van toen en nu prachtig verge­lijken. En dat doen we in dit boek, met behulp van foto’s, kaartjes en tal van historische achtergronden. Van Pieterburen tot Stad Groningen, van Leens tot Thesinge.

In oktober 2022 verschenen twee nieuwe boeken in de Atlas-Contactreeks ‘De literaire gereedschapskist’: Tijd en Ruimte. Beide gaan over de techniek van het schrijven, bedenken en uitwerken van verschillende soorten verhalen – van romans tot podcasts, van kinderboeken tot films. Wat voor structuur kent je verhaal: lineair, cirkel, spiraal of nog iets anders? Wanneer gebruik je flashbacks en flashforwards, welk verteltempo past bij welk verhaal? Wat voor rol kan de ruimte (binnen- en buitenruimte, landschap, omgeving) spelen in verhalen? Hoe kun je ruimte als dramatische factor gebruiken in je verhaal?

Voor het Grote Groninger Poezenboek van historicus Martin Hillenga en vormgever Vera Post schreef ik een aantal artikelen, zoals een item over stationspoezen en een ‘society-artikel’ over de beroemde kat (BK) Maggi, bekend van het VRPO-programma Poesjes, die op hoge leeftijd in Warffum belandde en daar de boel op stelten zetten.

Bij Atlas-Contact verscheen in juni 2022 het schrijfboek Plot, de eerste in een serie die ‘De literaire gereedschapskist’ wordt genoemd. Het boek draagt als ondertitel ‘Bedenk het verhaal achter je verhaal’ en gaat over de vraag hoe je een verhaal verzint, versterkt en verrijkt. Welke technieken kun je gebruiken om je verhaal beter en sterker te maken?

In oktober 2022 ging de korte film I am a Rolling Stone in première, in theater/bioscoop de Molenberg in Delfzijl, als onderdeel van het Rockumentaryfestival. In de film, waarvoor ik het scenario schreef, interview ik Stonesfanaat Nick Landman, die tot zijn spijt vier concerten van The Stones moest missen – door allerlei omstandigheden. De vijfde keer is het wel raak. En hoe!

In oktober 2021 verscheen Heb je dat gelezen! 50 jaar UKrant bij uitgeverij Passage in Groningen. Voor deze jubileumuitgave schreef ik een uitgebreid researchartikel over de vormgeving en het beeld van de universiteitskrant Groningen in de loop der jaren. Ik interviewde daarvoor fotografen, vormgevers, hoofd- en eindredacteuren van de UK. 

Begin oktober 2021 ging De Groningse Wake-Up Call in première in het Forum. Voor deze documentaire van de Stichting Berlagehuis Usquert (Heleen de Wit), schreef ik het scenario en deed een groot deel van de research. De film gaat over de stad Groningen, stedenbouw en architectuur en concentreert zich op de stadvernieuwing in de jaren zeventig, met wethouder Max van den Berg, wijlen architect Theo Oving en zijn dochter Francine, Herman Hertzberger, projectleider Roel Vos en architectuurhistorica Noor Mens.

Gronings Goud: scenario voor De verhalen van Groningen. In opdracht van de stichting Beeldijn en De verhalen van Groningen schrijf ik momenteel scenario’s voor een vijftal korte films over het ‘DNA van Groningen’: hoe is Groningen geworden wat het nu is? De film zal in de loop van 2020 worden gemaakt door Filmcollectief Groningen.

Voor Roeland Dijksterhuis en Carla Wolbers van het Filmcollectief Groningen schreef ik het treatment van Ik beschouw jou wel als een vriend – een film over de vriendschap tussen camerman Piet Wichers (Piet Video) en popster Herman Brood, tegen de achtergrond van de roerige jaren zeventig en het Groninger Springtij.

Gasland – Nederland wordt wakker geschud. We wonen niet in Nederland, we wonen in Gasland, is de premisse van dit boek dat eind augustus 2018 verscheen bij uitgeverij De Geus. “In Gasland reist Stiller door het fysieke en mentale landschap van de gaswinning, op zoek naar antwoorden. Hij schetst glashelder de complexe aard en achtergronden van de problematiek, probeert lessen te trekken uit zeventig jaar gasgeschiedenis en onderzoekt mogelijkheden om, net als na de vondst van het gas, snel en groots een weg uit het oude energiestelsel te vinden”.

Sporen door het Hogeland. Boek over de spoorlijn Sauwerd-Roodeschool, n.a.v. het 125-jarige bestaan van deze lijn. (16 april 2018.) Ik deed research, verzamelde beeld, deed de hoofdredactie en schreef het historische deel van dit monumentale (496 p.!) boek.

‘Op weg naar het einde – All work and no play makes Jack a dull boy’. Dit reisverhaal/essay van Hansmaarten Tromp en mijzelf werd opgenomen in de bundel  De wandelstok van Virginia Woolf die bij uitgeverij De Kleine Uil uitkwam in mei 2017.

Brekend: geen nieuws vandaag. Uitgeverij Fosfor: een digitaal essay (longread) over het probleem dat nieuws heet. Kwam in januari 2017 uit. ‘Vanwaar die obsessie met nu.nl, NOS, CNN, online kranten, BNR Nieuwsradio en plingplingende nieuwsalerts? Wil ik dat wel? En hoe zorg ik ervoor dat ik niet verdrink in die nieuwstsunami? Een pleidooi voor een betere, eigener, eerlijker omgang met al het nieuws dat ons omringt.’

Leesbaar Amsterdam: de literaire kaart van Amsterdam in 450 citaten. Deze kaart (boek, poster) maakte ik met vormgever Yolanda Huntelaar, schrijver/redacteur Erik Nieuwenhuis en eindredacteur Bob Polak en kwam in oktober 2015 uit bij uitgeverij Leesbaar Laagland. ‘Leesbaar Amsterdam is de stadsplattegrond van Amsterdam, opgebouwd uit bijna vijfhonderd literaire citaten, met Bloem op de Dappermarkt, Canaponi in de Herengracht, Vondel, Bril, Zwagerman, Nescio, Grunberg, Thijssen, Multatuli, Minco en vele anderen in de straten, pleinen en grachten waar ze over schreven.’

eSchrijven – over de digitale gereedschapskist van de schrijver. Een schrijfboek dat bij Atlas Contact uitkwam in november 2015. ‘In eSchrijven leren schrijvers hun schrijfgereedschap efficiënter te gebruiken. Welke toetsen, trucjes en inzichten heb je nodig om je schrijfproces te verdiepen en je beter op je schrijfwerk te kunnen concentreren? Hoe kun je een ‘verloren document’ van een vastgelopen computer redden? Hoe kun je een boekidee structureren met je Word-programma? Hoe kun je research plegen in verborgen databanken en de enorme omgevallen boekenkast die Google heet?’

Voor Uitgeverij Malmberg schreef ik enkele hoofdstukken (over columns en over essays) voor het boek dat bij de lesmethode Nederlands van het Voortgezet Onderwijs hoort: Talent

Het Grote Schrijf-Doe-Boek. Een boek met 365 schrijfoefeningen, uitgekomen bij de schrijfbibliotheek van Atlas Contact in 2011.  ‘Door Het Grote Schrijf-Doe-Boek kun je je niet alleen een jaar lang laten inspireren, maar kun je ook technieken oefenen en ideeën opdoen. Alle literaire genres hebben een eigen plek: van verhalen tot essays, van gedichten tot dialogen. Tezamen vormen ze een staalkaart van de mogelijkheden die creatief schrijven biedt.’

Dijkrijk – Noordpolder 1811-2011. Een boek over het tweehonderdjarige bestaan van de Noordpolder in Groningen, dat ik maakte samen met Jan de Boer, Wim Witteveen en Henk van Welzen en dat uitkwam bij uitgeverij Welzo in 2011. ‘Dijkrijk vertelt de geschiedenis van dit unieke stuk polderlandschap, aan de hand van verhalen, anekdotes, prenten, luchtfoto’s en kaarten. In tien hoofdstukken wordt verteld hoe de Noordpolder tot stand kwam en uitgroeide tot een uniek landschap op de grens van zee en land. In het laatste hoofdstuk zijn alle 48 gebouwen in de huidige polder en de 122 bewoners daarvan geportretteerd.’

Wachtland. Een foto-essayboek, dat ik samen met fotograaf/kunstenaar Jabik de Vries maakte en dat bij uitgeverij album verscheen. ‘Jabik de Vries wandelde drie jaar lang vele nachten over het wordende IJburg regelmatig begeleid door schrijver Louis Stiller. Met 107 fotos en een lang verhalend essay schetsen ze in Wachtland de wording van de woonwijk waar s nachts inmiddels bijna vijftienduizend mensen slapen. Maar meer nog dan een bouwgeschiedenis vormt Wachtland een prikkelende beschouwing over nacht en dag, leegte en volheid, stad en land, waken en wachten.’

Essays schrijven. Een boek over het schrijven van essays, dat verscheen in de reeks Schrijfbibliotheek van uitgeverij Augustus (nu Atlas Contact) in 2008. ‘Van filmrecensies tot de biografie: allemaal behoren ze tot het genre dat in de zestiende eeuw door Michel de Montaigne werd uitgevonden. In zijn meest zuivere vorm is een essay een persoonlijke bespiegeling die de lezer uitdaagt om mee te denken, tegenargumenten en -voorbeelden te verzinnen en in debat te gaan met de essayist. Hoe je dit moet doen, en welke handgrepen je nodig hebt om essays te schrijven, is het onderwerp van dit deel uit De Schrijfbibliotheek.’

Het Amsterdamse bomenboekDit standaardwerk (dat helaas uitverkocht is), maakte ik samen met de Amsterdamse ‘bomenmannen’ Eddie Blankers en Nico Hoogland. Het kwam in 2007 uit bij uitgeverij Atlas. ‘Het Amsterdamse bomenboek is het eerste boek dat een uitgebreid overzicht geeft van de bomen van Amsterdam. Aan de hand van wandelingen geeft het buurtbewoners en bezoekers inzicht in boomsoorten, groei- en bloeiwijzen, waarbij er speciale aandacht is voor de historische banden tussen het groen en de stad. Waarom staan er zo veel iepen in Amsterdam? Waarom staan er op de Keizersgracht lindes? En wat is het verhaal achter die ene bijzondere boom op dat pleintje?’

Het eiland en de wereld : Wouter van Dieren, 40 jaar duurzaam ondernemend. In 2005-2006 schreef ik in opdracht de biografie van milieu-ondernemer en lid van de Club van Rome, Wouter van Dieren, dat uitkwam bij Uitgeverij Imsa.

Stillers omgang – een ontdekkingsreis rond Amsterdam. Een persoonlijk wandelessay dat uitkwam bij De Prom/L.J. Veen in 2004. ‘Hij kampeert bij de havens, logeert in vertegenwoordigershotels en duikt in de wereld van de tussenstadbewoner: seizoensarbeiders, kantoorpersoneel, duivenhouders en stadsrandboeren. Voor zijn ogen ontvouwt zich een stad die nauwelijks iets gemeen heeft met het oude, verstilde centrum – een overgangsgebied met eigen codes en regels, met bitter weinig respect voor het verleden en des te meer voor de toekomst.’

Het Handboek voor schrijvers. Een klassiek werk uit de Schrijfbibliotheek van Augustus/Atlas-Contact, waarvan ik twee edities samen met Maaike Molhuysen schreef. De eerste editie kwam uit in 1997. ‘Schrijfcoach Maaike Molhuysen en schrijver-journalist Louis Stiller verzamelden de beste idee tips en adressen op het gebied van creatief schrijven en literair publiceren – van schrijfopleidingen en manuscriptbeoordeling tot schrijf-coaching, het vinden van een uitgeverij en nog 1001 andere schrijfactiviteiten. Deze editie van het handboek is volledig geactualiseerd. Zo is er veel aandacht voor publiceren op internet, schrijfcoaching en promotie via het web.’

Terug naar het noorden. Dit essay over weggaan en thuiskomen, over reizen en achterblijven, schreef ik in het kader van het Belcampostipendium van de Provincie Groningen, dat mij in 1994, als eerste toeviel. Het fraai gedrukte boekje kwam uit bij uitgeverij Ph. Elchers in 1995. ‘Er zijn twee soorten reizigers en beide worden gedefinieerd door hun angsten. De ene soort is bang als hij niet weet waar hij uitkomt: een reis zonder duidelijke aankomst is onverdragelijk. Als er geen beeld van de stad, de
straat of het hotel is dat ’s avonds wordt aangedaan, is het reizen een bezoeking. De andere soort is bang als hij niet kan vertrekken. Elk oponthoud betekent paniek: word ik nog langer vastgehouden? Vertrekken is een bevrijding. Ik behoor tot de laatste groep.’ Het boek werd in 2017 als digitale longread heruitgegeven door Querido/Fosfor.

1995 – Telewerken in beeld (NIA Publishing)

1995 – Reisgids Vietnam (anwb)

Terug over de Mekong. In 1994 verscheen bij uitgeverij J.M. Meulenhoff uitgeverij dit literaire nonfictieboek over terugkerende vluchtelingen in Indo-China, dat ik schreef samen met Marijke Vromans.

Dominicus Thailand. Reisgids voor uitgeverij Gottmer, in de Dominicusreeks, met Marijke Vromans. Verschenen in 1993. Enige malen herdrukt.

1991 – Schrijven met MS-Word (Kluwer)

1991 – De lezer tussen tekst en beeld: Machine die het lied bevat (Unieboek)

1988 – Desktop Publishing (Update uitgeverij)